Wybór odpowiednich butów górskich to kluczowy element przygotowania do wypraw w wyższe partie gór. Nieodpowiednio dobrane obuwie może skutkować dyskomfortem, otarciami, a nawet kontuzjami, które mogą zepsuć nawet najpiękniejszą wędrówkę. W tym artykule dowiesz się, jak wybrać buty idealne dla Twoich potrzeb, uwzględniając rodzaj terenu, warunki pogodowe i indywidualne preferencje.
Rodzaje butów górskich – który typ wybrać?
Na rynku dostępne są różne typy butów górskich, które różnią się konstrukcją, wagą i przeznaczeniem. Podstawowy podział dotyczy wysokości cholewki.
Buty wysokie sięgają powyżej kostki, zapewniając jej dodatkową stabilizację i ochronę. „Wysokie modele szczególnie sprawdzają się na trudniejszych, kamienistych szlakach, gdzie ryzyko skręcenia stawu skokowego jest większe” [2]. Dodatkowo, buty z wysoką cholewką lepiej chronią przed wilgocią i kamieniami, które mogłyby wpaść do środka obuwia podczas wędrówki.
Z kolei buty niskie charakteryzują się cholewką poniżej kostki. Są znacznie lżejsze i zapewniają większą swobodę ruchu. „Niskie buty trekkingowe idealnie sprawdzą się na łatwiejszych szlakach, gdzie nie ma potrzeby dodatkowej stabilizacji kostki” [2]. Docenisz je szczególnie podczas krótszych, jednodniowych wycieczek w okresie wiosenno-letnim.
Wybierając między wysokimi a niskimi butami, warto zastanowić się nad charakterem planowanych wędrówek. Jeśli zamierzasz poruszać się po stromych, skalistych terenach z ciężkim plecakiem, wysokie buty zapewnią niezbędne wsparcie. „Dla skalistego terenu i obciążonego plecaka lepiej wybrać sztywniejsze buty, natomiast na łatwiejsze szlaki można używać lżejszych i elastycznych butów” [3].
Sezonowość – buty na każdą porę roku
Warunki pogodowe w górach zmieniają się wraz z porami roku, co ma bezpośredni wpływ na wybór odpowiedniego obuwia.
W sezonie wiosenno-letnim najlepiej sprawdzą się lżejsze buty z dobrą wentylacją. „W sezonie wiosenno-letnim preferowane są buty niższe i oddychające” [1]. Materiały, z których wykonane są takie buty, powinny szybko odprowadzać wilgoć i zapewniać odpowiednią cyrkulację powietrza, co zapobiega nadmiernemu poceniu się stóp podczas wędrówek w wysokich temperaturach.
Z kolei sezon jesienno-zimowy wymaga obuwia o innych parametrach. „Zimą lepsze są buty wysokie i ocieplone” [2]. Takie modele zapewniają lepszą izolację termiczną, chronią przed śniegiem i błotem. Często posiadają dodatkowe ocieplenie, które zatrzymuje ciepło wewnątrz buta, a ich podeszwy są przystosowane do poruszania się po śliskich, oblodzonych powierzchniach.
„Buty zimowe są masywne i ocieplone, natomiast letnie są lżejsze i bardziej oddychające” [1]. Ta różnica wynika z odmiennych wymagań, jakie stawiamy obuwiu w różnych warunkach pogodowych. Warto więc posiadać przynajmniej dwie pary butów górskich – jedną na cieplejsze miesiące, drugą na chłodniejsze pory roku.
Kluczowe elementy konstrukcji butów górskich
Wybierając buty trekkingowe, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów ich konstrukcji, które mają znaczący wpływ na komfort i bezpieczeństwo wędrówki.
Podeszwa i śródpodeszwa
Podeszwa to element, który bezpośrednio kontaktuje się z podłożem, dlatego jej jakość i właściwości są niezwykle istotne. „Ważne jest, aby podeszwa była dostosowana do terenu (skały, las), a śródpodeszwa zapewniała odpowiednią amortyzację” [2].
Na rynku dominują podeszwy firm takich jak Vibram, które charakteryzują się dobrą przyczepnością na różnych typach nawierzchni. Dla terenów skalistych lepsze będą twardsze podeszwy z wyraźnym bieżnikiem, natomiast do poruszania się po leśnych ścieżkach możesz wybrać bardziej elastyczne rozwiązania.
Równie ważna jest śródpodeszwa, która znajduje się między podeszwą a wkładką. Jej głównym zadaniem jest amortyzacja wstrząsów podczas chodzenia. „Buty do biegania terenowego są coraz bardziej popularne w trekkingu ze względu na dobrą amortyzację” [4]. Dobrze zaprojektowana śródpodeszwa chroni stawy przed przeciążeniami podczas długich wędrówek z obciążeniem.
Membrany przeciwwilgociowe
Nowoczesne buty górskie często wyposażone są w membrany, które chronią przed przemakaniem, jednocześnie zapewniając odprowadzanie pary wodnej na zewnątrz. „Buty górskie powinny mieć odpowiednią membranę, która chroni przed wilgocią i zapewnia cyrkulację powietrza” [2].
Najpopularniejsze membrany to Gore-Tex, eVent czy HyVent. Ich zadaniem jest utrzymanie stóp w suchości zarówno podczas deszczu, jak i podczas intensywnego wysiłku, gdy stopy się pocą. Warto jednak pamiętać, że membrany, choć zwiększają funkcjonalność obuwia, mogą również podnieść jego cenę.
Jak dobrać odpowiedni rozmiar butów górskich?
Prawidłowe dopasowanie rozmiaru butów górskich jest kluczowe dla komfortu wędrówki. W przeciwieństwie do obuwia codziennego, buty trekkingowe powinny być nieco większe.
„Buty powinny być wybrane o pół rozmiaru lub cały rozmiar większe niż zwykle, aby zapewnić komfort podczas długich wędrówek” [1][2]. Ta dodatkowa przestrzeń jest niezbędna z kilku powodów. Po pierwsze, podczas długotrwałego wysiłku stopy naturalnie puchną. Po drugie, do butów górskich zwykle zakładamy grubsze skarpety trekkingowe. Wreszcie, zejście ze stromego zbocza powoduje, że stopa przesuwa się do przodu – gdy but jest za ciasny, palce uderzają o przód buta, co może prowadzić do bolesnych otarć czy nawet utraty paznokci.
Podczas przymierzania zwróć uwagę, czy palce nie dotykają przodu buta, szczególnie podczas symulacji schodzenia (można to sprawdzić, stając na pochyłości lub uderzając czubkiem buta o podłogę). Jednocześnie pięta powinna być dobrze stabilizowana i nie powinna się podnosić podczas chodzenia.
Proces prawidłowego doboru butów górskich
Wybór odpowiednich butów górskich to proces, który wymaga czasu i uwagi. Oto kilka praktycznych wskazówek, które pomogą Ci dokonać właściwego wyboru.
Kiedy i jak przymierzać buty?
„Przymierzanie butów powinno odbywać się na zmęczonej stopie i z użyciem skarpet trekkingowych” [1][4]. Najlepiej więc udać się na zakupy pod koniec dnia, gdy stopy są nieco spuchnięte, co lepiej odzwierciedla ich stan podczas wędrówki. Koniecznie załóż skarpety, których będziesz używać w górach – ich grubość ma znaczący wpływ na dopasowanie buta.
Podczas przymierzania warto wypróbować buty w różnych sytuacjach. „Warto sprawdzić, jak buty zachowują się podczas symulacji wspinaczki” [1]. Przejdź się po sklepie, spróbuj stanąć na palcach (symulując podejście pod górę) i uderz kilka razy czubkiem buta o podłogę (symulując zejście z góry). Dobrze dopasowany but powinien zapewniać komfort w każdej z tych sytuacji.
Rola skarpet trekkingowych
Odpowiednie skarpety to nieodłączny element górskiego ekwipunku. „Należy używać skarpet trekkingowych, które zapobiegają otarciami i poprawiają krążenie” [2][4].
Skarpety trekkingowe różnią się od zwykłych grubością, konstrukcją i zastosowanymi materiałami. Często posiadają dodatkowe strefy amortyzacji w miejscach najbardziej narażonych na otarcia, są bezszwowe w newralgicznych punktach i wykonane z materiałów, które dobrze odprowadzają wilgoć.
Warto zainwestować w kilka par dobrej jakości skarpet trekkingowych i zawsze zabierać je na wyprawy. Pamiętaj również, aby przymierzać buty górskie właśnie w takich skarpetach, a nie w zwykłych, codziennych skarpetkach.
Czynniki wpływające na wybór butów górskich
Wybór idealnych butów górskich zależy od wielu czynników, które warto przeanalizować przed zakupem.
Rodzaj terenu i warunki pogodowe
Jeden z najważniejszych czynników to charakter szlaków, po których zamierzasz się poruszać. „Wybór butów górskich zależy od rodzaju terenu i warunków pogodowych” [3].
Na łagodnych, dobrze utrzymanych szlakach sprawdzą się lżejsze i bardziej elastyczne buty. Z kolei trudne, techniczne trasy wymagają sztywniejszego obuwia o lepszej stabilizacji. „Dla skalistego terenu i obciążonego plecaka lepiej wybrać sztywniejsze buty, natomiast na łatwiejsze szlaki można używać lżejszych i elastycznych butów” [3].
Również warunki pogodowe determinują wybór odpowiedniego modelu. Na suche, letnie dni możesz wybrać buty z większą ilością siateczki dla lepszej wentylacji. Z kolei do wędrówki w deszczu niezbędne będą buty z membraną wodoodporną.
Indywidualne potrzeby i preferencje
Każdy ma nieco inną budowę stopy i własne preferencje dotyczące obuwia. Osoby z płaskostopiem będą potrzebowały butów z dobrym wsparciem łuku stopy, podczas gdy osoby z wysokim podbiciem powinny szukać modeli z regulowanym systemem sznurowania.
Waga ciała i poziom sprawności również mają znaczenie. Cięższe osoby lub te noszące ciężkie plecaki potrzebują butów z lepszą amortyzacją i wsparciem. Z kolei doświadczeni turyści mogą preferować lżejsze modele, które pozwalają na szybsze poruszanie się po szlaku.
Pielęgnacja i konserwacja butów górskich
Aby Twoje buty trekkingowe służyły Ci jak najdłużej, niezbędna jest ich odpowiednia pielęgnacja. Po każdej wycieczce należy je dokładnie oczyścić z błota i kurzu, a następnie pozostawić do wyschnięcia w naturalnych warunkach (nie przy kaloryferze czy innym źródle ciepła, które może uszkodzić materiał).
Regularne impregnowanie butów specjalnymi preparatami zwiększy ich odporność na wilgoć i przedłuży żywotność. Szczególnie ważne jest to w przypadku butów skórzanych, które wymagają dodatkowego natłuszczania.
Zwróć uwagę również na stan podeszwy – jej nadmierne zużycie może negatywnie wpłynąć na przyczepność i komfort chodzenia. W niektórych modelach możliwa jest wymiana podeszwy, co pozwala przedłużyć życie ulubionych butów.
Podsumowanie
Wybór idealnie dopasowanych butów górskich to proces, który wymaga uwzględnienia wielu czynników. Rodzaj terenu, warunki pogodowe, sezon, w którym planujesz wędrówki, oraz indywidualne preferencje – wszystko to wpływa na ostateczną decyzję.
Pamiętaj, że najlepsze buty to te, które są dopasowane do Twoich potrzeb i zapewniają komfort podczas całej wyprawy. Warto poświęcić czas na przymierzenie różnych modeli, skonsultować się ze sprzedawcą w specjalistycznym sklepie i nie oszczędzać na jakości, gdy mowa o obuwiu, które ma zapewnić bezpieczeństwo i wygodę w górach.
Dobrej jakości buty górskie to inwestycja, która zwróci się w postaci bezpiecznych i komfortowych wędrówek przez wiele sezonów.
Źródła:
[1] https://dalekowswiat.pl/buty-w-gory-jak-wybrac-i-dopasowac/
[2] https://www.e-horyzont.pl/blog/jakie-buty-w-gory
[3] https://8a.pl/8academy/jak-wybrac-buty-gorskie/
[4] https://www.e-horyzont.pl/blog/jakie-buty-trekkingowe-wybrac-i-na-co-zwrocic-uwage
ExtremeWarriorPark.pl to dynamicznie rozwijająca się platforma dla miłośników sportów ekstremalnych i aktywnego stylu życia. Dostarczamy sprawdzoną wiedzę z zakresu treningu, diety, wspinaczki i sportów ekstremalnych. Nasza społeczność skupia pasjonatów, którzy nie boją się wyzwań i każdego dnia przekraczają własne granice. Dołącz do nas i odkryj swojego wewnętrznego wojownika!