Naderwanie ścięgna to częściowe uszkodzenie włókien kolagenowych, które łączą mięśnie z kośćmi. Problem ten pojawia się na skutek przeciążenia lub urazu mechanicznego. Charakterystycznymi objawami są ostry ból nasilający się podczas ruchu, obrzęk oraz ograniczona ruchomość kończyny [1][4]. Jak dokładnie dochodzi do tej kontuzji i co można zrobić, by jej zapobiec? Przyjrzyjmy się temu bliżej.
Czym dokładnie jest naderwanie ścięgna?
Naderwanie ścięgna to częściowe przerwanie ciągłości włókien kolagenowych tworzących strukturę ścięgna. W przeciwieństwie do całkowitego zerwania, które wymaga zazwyczaj interwencji chirurgicznej, naderwanie oznacza, że część włókien pozostaje nienaruszona [1]. Kiedy dochodzi do nadmiernego obciążenia lub urazu, włókna kolagenowe ulegają uszkodzeniu, co prowadzi do stanu zapalnego w obrębie ścięgna.
Proces naprawczy organizmu polega na zastępowaniu uszkodzonych włókien kolagenowych blizną łącznotkankową. Niestety, tkanka ta jest mniej elastyczna od pierwotnej struktury ścięgna, co może prowadzić do zmniejszonej funkcjonalności i zwiększonego ryzyka ponownego urazu [1][4].
Ważne jest, by nie mylić naderwania ścięgna z naderwaniem mięśnia. Mimo podobnych objawów, w przypadku uszkodzenia ścięgna ból jest zwykle zlokalizowany bliżej przyczepu kostnego, podczas gdy naderwanie mięśnia powoduje ból w centralnej części mięśnia [2][5].
Jakie są główne przyczyny naderwania ścięgna?
Do najczęstszych przyczyn naderwania ścięgna należą:
1. Nagłe przeciążenie – szczególnie podczas intensywnej aktywności sportowej, gdy ścięgno zostaje poddane siłom przekraczającym jego wytrzymałość [1][4].
2. Brak odpowiedniej rozgrzewki – zimne ścięgna są mniej elastyczne i bardziej podatne na urazy, dlatego pomijanie rozgrzewki znacząco zwiększa ryzyko naderwania [1][5].
3. Powtarzalne mikrourazy – codzienne, monotonne ruchy mogą z czasem prowadzić do osłabienia struktury ścięgna i jego uszkodzenia [1][4].
4. Zmiany degeneracyjne związane z wiekiem – z upływem lat ścięgna tracą elastyczność i stają się bardziej kruche, co zwiększa ryzyko ich uszkodzenia nawet podczas rutynowych czynności [1][4][5].
Należy podkreślić, że niektóre grupy osób są szczególnie narażone na tego typu urazy. Do grup ryzyka zaliczamy:
– Sportowców, zwłaszcza biegaczy i tenisistów
– Osoby wykonujące prace manualne wymagające powtarzalnych ruchów
– Seniorów, których ścięgna mają osłabioną strukturę [1][4][5]
Mechanizm powstawania urazu ścięgna
Naderwanie ścięgna następuje zazwyczaj w trzech fazach:
Faza 1: Przeciążenie
W pierwszej fazie dochodzi do przekroczenia naturalnej wytrzymałości włókien kolagenowych. Może to nastąpić nagle, na przykład podczas gwałtownego skoku czy zmiany kierunku biegu, lub stopniowo w wyniku długotrwałego przeciążenia [1][4][5].
Faza 2: Mikrozerwania i stan zapalny
W kolejnym etapie pojawiają się mikrozerwania w strukturze ścięgna, co prowadzi do miejscowego stanu zapalnego. Organizm reaguje zwiększonym przepływem krwi do uszkodzonego obszaru, co objawia się obrzękiem i zaczerwienieniem [1][4][5].
Faza 3: Utrata elastyczności i bliznowacenie
W ostatniej fazie organizm próbuje naprawić uszkodzenia poprzez tworzenie blizny łącznotkankowej. Ta nowa tkanka jest jednak mniej elastyczna od oryginalnego ścięgna, co może prowadzić do długotrwałych problemów z ruchomością [1][4][5].
Najczęstsze lokalizacje naderwań ścięgien
Naderwania ścięgien najczęściej dotyczą określonych obszarów ciała:
1. Ścięgno Achillesa – największe ścięgno w ludzkim ciele, które jest szczególnie narażone na urazy u biegaczy i sportowców uprawiających dyscypliny wymagające skoków [1][5].
2. Ścięgna prostowników nadgarstka – często ulegają naderwaniu u tenisistów (tzw. łokieć tenisisty) oraz osób wykonujących powtarzalne ruchy nadgarstkiem [1][5].
3. Ścięgna w obrębie stawu kolanowego – zwłaszcza ścięgno rzepki, które jest obciążane podczas większości aktywności sportowych wymagających biegania i skakania [1][5].
Każda z tych lokalizacji ma swoją specyfikę i wymaga nieco innego podejścia zarówno w diagnozie, jak i w leczeniu.
Objawy wskazujące na naderwanie ścięgna
Jak rozpoznać, że doszło do naderwania ścięgna? Typowe objawy obejmują:
– Ostry ból – zazwyczaj pojawiający się nagle i nasilający się podczas ruchu angażującego uszkodzone ścięgno [1][2][4]
– Obrzęk – widoczne powiększenie objętości w okolicy urazu [1][2][4]
– Zasinienie – może pojawić się po kilku godzinach lub dniach od urazu [1][2][4]
– Ograniczona ruchomość – trudności z wykonywaniem ruchów, które angażują uszkodzone ścięgno [1][2][4]
Warto podkreślić, że objawy mogą różnić się w zależności od lokalizacji i stopnia uszkodzenia ścięgna. Dlatego w przypadku podejrzenia naderwania ścięgna zawsze wskazana jest konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą.
Proces leczenia i czas regeneracji
Czas gojenia naderwania ścięgna zależy od stopnia uszkodzenia oraz indywidualnych cech organizmu. Dla lekkich naderwań wynosi zazwyczaj 4-6 tygodni, natomiast przy znacznym uszkodzeniu może się wydłużyć nawet do 3-6 miesięcy [1][5].
W większości przypadków (70-80%) wystarczające jest leczenie zachowawcze, które obejmuje:
– Odpoczynek i ograniczenie aktywności obciążającej uszkodzone ścięgno
– Stosowanie zimnych okładów w początkowej fazie
– Fizjoterapię i odpowiednio dobrane ćwiczenia rehabilitacyjne [1][4]
Na proces regeneracji wpływa szereg czynników, takich jak:
– Wiek pacjenta
– Ogólny stan zdrowia
– Jakość ukrwienia ścięgna
– Przestrzeganie zaleceń rehabilitacyjnych [1][5]
Nieprawidłowe leczenie lub przedwczesny powrót do aktywności fizycznej może prowadzić do powikłań, takich jak przewlekłe zapalenie ścięgna, powstawanie zwapnień czy ponowne naderwanie [1][4].
Jak zapobiegać naderwaniom ścięgien?
Profilaktyka naderwań ścięgien jest niezwykle istotna, szczególnie dla osób z grup ryzyka. Oto kilka kluczowych zasad:
1. Odpowiednia rozgrzewka przed każdą aktywnością fizyczną – pozwala zwiększyć elastyczność ścięgien i przygotować je do wysiłku.
2. Stopniowe zwiększanie intensywności treningu – gwałtowne zwiększenie obciążeń jest częstą przyczyną naderwań.
3. Dbanie o prawidłową technikę wykonywania ćwiczeń i codziennych czynności.
4. Regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających struktury mięśniowo-ścięgniste.
5. Odpowiednie nawodnienie i zbilansowana dieta – wpływają na elastyczność i wytrzymałość ścięgien.
6. Stosowanie sprzętu ochronnego podczas aktywności sportowej, zwłaszcza przez osoby z wcześniejszymi urazami [1][4][5].
Podsumowanie
Naderwanie ścięgna to uraz, który może znacząco wpłynąć na jakość życia i możliwość wykonywania codziennych czynności. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie objawów i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Większość przypadków można skutecznie leczyć metodami zachowawczymi, jednak proces regeneracji wymaga czasu i cierpliwości.
Należy pamiętać, że profilaktyka jest najlepszym sposobem uniknięcia tego typu urazów. Odpowiednie przygotowanie do aktywności fizycznej, stopniowe zwiększanie obciążeń oraz dbanie o ogólną kondycję organizmu to podstawowe zasady, które pozwolą zmniejszyć ryzyko naderwania ścięgna.
Źródła:
[1] https://www.euromedicare.pl/blog/naderwane-sciegno/
[2] https://www.zepter.pl/Blog/zyj-zdrowo-zyj-lepiej/Kwiecien-2022/naderwane-sciegno
[3] https://www.rehasport.pl/twoje-zdrowie/naderwanie-miesnia,5465,n,4336
[4] https://chirurgrekigdansk.pl/urazy-sciegien-i-miesni/
[5] https://itami.pl/jak-rozpoznac-naderwanie-miesnia-i-jak-je-wyleczyc/
ExtremeWarriorPark.pl to dynamicznie rozwijająca się platforma dla miłośników sportów ekstremalnych i aktywnego stylu życia. Dostarczamy sprawdzoną wiedzę z zakresu treningu, diety, wspinaczki i sportów ekstremalnych. Nasza społeczność skupia pasjonatów, którzy nie boją się wyzwań i każdego dnia przekraczają własne granice. Dołącz do nas i odkryj swojego wewnętrznego wojownika!